De wet van 19 maart 2012 vereenvoudigt de procedure voor de vereffening van vennootschappen die in het Wetboek van Vennootschappen staat. Vennootschappen zullen vanaf 17 mei 2012, onder bepaalde voorwaarden, in één akte ontbonden en vereffend kunnen worden. Een wet van 22 april 2012 stemt ook het Gerechtelijk Wetboek af op deze nieuwe vereffeningsprocedure.
De wet van 2 juni 2006 heeft de procedure van vereffening van vennootschappen grondig gewijzigd door onder meer de invoering van een gerechtelijke controle. Daardoor steeg de werklast van de rechtbanken van koophandel aanzienlijk. Bovendien bleek uit de praktijk dat er na de invoering van deze wet nog enkele pijnpunten over bleven. Zo is de huidige vereffeningsprocedure, die in 2006 in het Wetboek van Vennootschappen werd opgenomen, erg tijdrovend. De nieuwe vereffeningsprocedure verlicht de werklast van de rechtbanken van koophandel en werkt de pijnpunten weg. Voor de praktijk is het belangrijk dat vennootschappen, onder bepaalde voorwaarden, in één akte ontbonden en vereffend zullen kunnen worden.
Een besluit tot verplaatsing van de zetel van een vennootschap in vereffening kan enkel uitgevoerd worden na homologatie door de rechtbank van het rechtsgebied waarbinnen de vennootschap haar zetel heeft (wijziging art. 183, § 3, 1ste lid W.Venn.).
Een akte houdende verplaatsing van de zetel van een vennootschap in vereffening kan slechts geldig worden neergelegd overeenkomstig artikel 74 W.Venn. als er een afschrift van de beslissing tot homologatie door de rechtbank wordt bijgevoegd (wijziging art. 183, § 3, 4de lid W.Venn.).
De verwijzing naar de ?rechtbank van koophandel’ werd hierboven telkens vervangen door een verwijzing naar de ?rechtbank’. Op grond van artikel 574, 10° Ger. W. kan er geen discussie bestaan dat de rechtbank van koophandel (zetelend als college) de materieel bevoegde rechtbank is.
Vanaf 17 mei 2012 is het de voorzitter van de rechtbank van koophandel, als alleenzetelend rechter, die de verzoekschriften tot aanstelling, bevestiging, homologatie en vervanging van de vereffenaar zal behandelen. De rechtbank van koophandel, zetelend als college, zal nog wel de andere verzoekschriften (bv. de homologatie van de zetelverplaatsing van een vennootschap in vereffening) behandelen.
Voor zover de statuten niet anders bepalen, is het de algemene vergadering die de manier van vereffening bepaalt en de vereffenaars benoemt. In een vennootschap onder firma (V.O.F.) en een gewone commanditaire vennootschap (Comm.V.) zijn de besluiten slechts geldig als ze genomen worden door de helft van de vennoten, in het bezit van drie vierde van het vennootschapsvermogen. Bij gebrek aan deze meerderheid beslist de voorzitter van de rechtbank (nieuw art. 184, § 1 W.Venn.).
De voorzitter van de rechtbank moet de benoeming van de vereffenaars bevestigen. De bevoegde rechtbank is die van het arrondissement waar de vennootschap op de dag van het besluit tot ontbinding haar zetel heeft. Werd de zetel van de vennootschap binnen de zes maanden vóór het besluit tot ontbinding verplaatst, dan is de bevoegde rechtbank die van het arrondissement waar de vennootschap haar zetel had vóór de verplaatsing ervan (nieuw art. 184, § 2, 1ste lid W.Venn.).
De voorzitter van de rechtbank bevestigt pas de benoeming nadat hij heeft nagegaan of de vereffenaars voor de uitoefening van hun mandaat alle waarborgen van ?rechtschapenheid’ bieden (nieuw art. 184, § 2, 2de lid W.Venn.).
De voorzitter van de rechtbank oordeelt ook over de handelingen die de vereffenaar heeft gesteld tussen zijn benoeming door de algemene vergadering en de bevestiging ervan. Hij kan die handelingen nietig verklaren als ze kennelijk in strijd zijn met de rechten van derden (nieuw art. 184, § 2, 3de lid W.Venn.).
Wie de voorbije tien jaar werd veroordeeld wegens een inbreuk op de artikelen 489 tot 490bis van het Strafwetboek, dan wel wegens diefstal, valsheid, knevelarij, oplichting of misbruik van vertrouwen, mag nooit als vereffenaar worden aangewezen, net zomin als enige bewaarder, voogd, bestuurder of rekenplichtige die niet tijdig rekening en verantwoording heeft gedaan en niet tijdig heeft afgerekend.
De termijn van tien jaar loopt vanaf een definitief vonnis van veroordeling, of vanaf het uitblijven van het tijdig rekening en verantwoording doen en tijdig afrekenen (nieuw art. 184, § 2, 4de lid W.Venn.).
Tenzij de voorzitter van de bevoegde rechtbank daartoe homologatie verleent, mag ook niet tot vereffenaar worden benoemd al wie failliet werd verklaard zonder rehabilitatie te hebben verkregen, of wie een gevangenisstraf (zelfs met uitstel) heeft opgelopen voor een van de strafbare feiten bedoeld in artikel 1 van het ?KB nr. 22 van 24 oktober 1934 op het beroepsuitoefeningsverbod’, voor een inbreuk op de Boekhoudwet of haar uitvoeringsbesluiten, of voor een inbreuk op de fiscale wetgeving (nieuw art. 184, § 2, 5de lid W.Venn.).
Het benoemingsbesluit van de vereffenaar kan één of meer alternatieve kandidaat-vereffenaars bevatten, eventueel in volgorde van voorkeur, voor het geval de voorzitter van de rechtbank de benoeming van de vereffenaar niet bevestigt of homologeert. Als de voorzitter de benoeming van de vereffenaar weigert te homologeren of te bevestigen, wijst hij één van deze alternatieve kandidaten aan als vereffenaar. Voldoet geen enkele kandidaat aan de voorwaarden, dan wijst de voorzitter van de rechtbank zelf een vereffenaar aan (nieuw art. 184, § 2, 6de lid W.Venn.).
De voorzitter van de rechtbank wordt aangezocht bij eenzijdig verzoekschrift van de vennootschap, dat wordt ingediend overeenkomstig de artikelen 1025 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek. Het eenzijdig verzoekschrift wordt ondertekend door de vereffenaar(s), door een advocaat, een notaris, of een bestuurder of zaakvoerder van de vennootschap. De voorzitter van de rechtbank doet uitspraak uiterlijk binnen vijf werkdagen (en niet langer binnen de 24 uur) nadat het verzoekschrift is ingediend.
Deze termijn wordt opgeschort voor de duur van het uitstel aan de verzoeker toegekend of vereist na een heropening van de debatten. Is er geen uitspraak binnen deze termijn, dan wordt de benoeming van de eerst aangewezen vereffenaar beschouwd als bevestigd of gehomologeerd.
De voorzitter van de rechtbank kan eveneens worden aangezocht bij verzoekschrift van de procureur des Konings of van iedere belanghebbende derde, overeenkomstig de artikelen 1034bis en volgende van het Gerechtelijk Wetboek.
De vereffenaars vormen een college.
Als de vereffenaar een rechtspersoon is, moet de natuurlijke persoon die hem vertegenwoordigt bij de vereffening in het benoemingsbesluit worden aangewezen. De aanwijzing van deze natuurlijke persoon, en iedere wijziging van ervan, moet gebeuren door de algemene vergadering. Dit voor zover de statuten niets anders bepalen (nieuw art. 184, § 3, 1ste lid W.Venn.).
Een benoemingsakte van een vereffenaar, en een akte van aanwijzing of wijziging van aanwijzing van de natuurlijke persoon die de vereffenaar-rechtspersoon vertegenwoordigt bij de vereffening, kan slechts geldig worden neergelegd als er een afschrift wordt bijgevoegd van de uitspraak van de voorzitter van de rechtbank, behoudens het geval er geen uitspraak is.
In dat geval moet de vennootschap het bewijs leveren dat zij dit aangevraagd heeft. Voor deze akten begint de termijn van 15 dagen pas te lopen vanaf de uitspraak van de voorzitter van de rechtbank of vanaf het verstrijken van de termijn van vijf werkdagen.
Als de nieuwe vereffeningsprocedure (nieuw art. 184, 189bis of 190 §1 W.Venn.) niet in acht werd genomen, kan het openbaar ministerie of iedere belanghebbende derde aan de voorzitter van de rechtbank vragen om de vereffenaar te vervangen. Dit op voorwaarde dat de vereffenaar eerst werd gehoord.
Een ontbinding en vereffening van een vennootschap in één akte zijn slechts mogelijk mits naleving van volgende voorwaarden (nieuw art. 184, § 5 W.Venn.):
De terugname van het resterend actief gebeurt door de vennoten zelf.
De memorie van toelichting bij het ?wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van vennootschappen wat de vereffeningsprocedure betreft’ benadrukt dat alle door artikel 181, §1 W.Venn. vereiste verslagen moeten aanwezig zijn: het ontbindingsvoorstel, het verslag van het bestuursorgaan, de staat van activa en passiva die niet meer dan drie maanden voordien is opgesteld, en het verslag van de commissaris, de bedrijfsrevisor of accountant.
De vereffenaars sturen in de zevende en de dertiende maand na de invereffeningstelling een ?omstandige staat van de toestand van de vereffening’ (vereffeningsstaat), opgesteld aan het einde van de zesde en twaalfde maand van het eerste vereffeningsjaar, naar de griffie van de rechtbank van koophandel van het arrondissement waarin de vennootschap haar zetel heeft (wijziging art. 189bis W.Venn.).
De vereffeningsstaat, die onder meer de ontvangsten, de uitgaven en de uitkeringen vermeldt en die aangeeft wat nog moet worden vereffend, wordt bij het vennootschapsdossier gevoegd.
Vanaf het tweede jaar van de vereffening wordt die vereffeningsstaat slechts om het jaar aan de griffie bezorgd en bij het vennootschapsdossier gevoegd.
In geval van ontbinding en vereffening in één akte moeten dergelijke omstandige vereffeningsstaten niet opgemaakt worden.
Vooraleer de vereffening wordt afgesloten, leggen de vereffenaars, een advocaat, een notaris, of een bestuurder of zaakvoerder van de vennootschap, bij eenzijdig verzoekschrift het plan voor de verdeling van de activa onder de verschillende categorieën schuldeisers voor akkoord voor aan de rechtbank van het arrondissement waar de vennootschap haar zetel heeft.
Dat verzoekschrift mag ondertekend worden door de vereffenaar(s), door een advocaat, door een notaris of door een bestuurder of zaakvoerder van de vennootschap (nieuwe §1, art. 190 W.Venn.).
In geval van ontbinding en vereffening in één akte is zo’n verdelingsplan niet vereist.
Voor elke vereffening worden ter griffie in het vennootschapsdossier de volgende stukken neergelegd:
Elke belanghebbende kan kosteloos inzage nemen van het dossier en er tegen betaling van de griffiekosten een afschrift van verkrijgen.
Er moet geen mededeling in het Belgisch Staatsblad worden gepubliceerd van de neerlegging in dit vereffeningsdossier.
Een wet van 22 april 2012 stemt ook het Gerechtelijk Wetboek af op deze nieuwe vereffeningsprocedure.
Naar analogie met de wijzigingen in het Wetboek van Vennootschappen wordt de rechtbank van koophandel aangewezen bevoegde rechtbank voor:
(wijziging art. 574, 10°, Ger. W.).
Alle vorderingen tot het aanstellen van vereffenaars (zoals bedoeld in art. 184, § 1, in fine W. Venn.), alle vorderingen tot bevestiging en homologatie van de benoeming van een vereffenaar (art. 184, § 2, W. Venn), én alle vorderingen tot vervanging van de vereffenaar (art. 184, § 4, W. Venn.) moeten voorgelegd worden aan de voorzitter van de rechtbank van koophandel.
(nieuw art. 588, 19°, Ger. W.).
De wet van 19 maart 2012 en de wet van 22 april 2012 treden beide in werking op 17 mei 2012, tien dagen na hun publicatie in het Belgisch Staatsblad.
Bron: Wet van 19 maart 2012 tot wijziging van het Wetboek van vennootschappen wat de vereffeningsprocedure betreft, BS 7 mei 2012 (ed. 1), bl. 26743.
Bron: Wet van 22 april 2012 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek wat betreft de vereffeningsprocedure van vennootschappen, , BS 7 mei 2012 (ed. 1), bl. 26746.
Zie ook:
Wet van 2 juni 2006 tot wijziging van het Wetboek van vennootschappen, teneinde de vereffeningsprocedure te verbeteren, BS 26 juni 2006.
Meer info:
? Van Zeebroeck, F., Wetsvoorstellen inzake vereffeningsprocedure goedgekeurd, Nieuwsbrief Accountancy Actualiteit, nr. 9, weken 17 en 18 2012, Kluwer, Mechelen.
? Ondernemingen ontbinden wordt makkelijker, De Juristenkrant, 25 april 2012, p. 8, Kluwer, Mechelen.