Op Europees niveau worden voedingsmiddelen verrijkt met cannabidiol (CBD) gezien als nieuwe voedingsmiddelen (‘novel foods’) onder de voedingsmiddelenverordening (EG) 2015/2283. In januari 2019 heeft de Europese Commissie de catalogus van nieuwe voedingsmiddelen geactualiseerd. Sedertdien worden extracten van de cannabisplant (Cannabis sativa L.) en afgeleide producten die cannabinoïdes bevatten als ‘novel foods’ beschouwd.
Hoe zat het alweer?
Cannabis behoort tot de familie cannabaceae of hennepfamilie en wordt biologisch geclassificeerd als Cannabis sativa L.
In de cannabisplant komen meer dan vijfhonderd chemische stoffen voor. Ongeveer 60 tot 100 van deze stoffen zijn cannabisspecifiek en worden ‘cannabinoïden’ genoemd.
Cannabidiol of CBD (C21H30O2) is één van de actieve – maar niet-psychoactieve – cannabinoïden.
In de Europese Unie is de teelt van Cannabis sativa L.-rassen toegestaan op voorwaarde dat zij zijn geregistreerd in de “Gemeenschappelijke rassenlijst voor landbouwgewassen” van de EU en dat het gehalte aan tetrahydrocannabinol (THC) niet meer dan 0,2 % bedraagt.
‘Novel foods’ zijn voedingsmiddelen en ingrediënten die niet vóór 15 mei 1997 binnen de EU als voedingsmiddel werden verkocht.
Indien een partij een product dat als ‘novel food’ wordt aangemerkt op de markt wil brengen, heeft hij/zij daarvoor een markttoelating nodig.
De Europese Commissie publiceert een lijst van planten(delen), producten van dierlijke oorsprong en substanties met een ‘novel food’-status (publiek te raadplegen via deze link). De catalogus van ‘novel foods’ is niet juridisch bindend voor de lidstaten, maar dient als oriëntatie om na te gaan of een voedingsmiddel al dan niet een markttoelating nodig heeft.
Sommige producten die zijn afgeleid van de cannabisplant of delen van de plant zoals zaden, zaadolie, hennepzaadmeel en ontvet hennepzaad hebben een geschiedenis van consumptie in de EU en zijn daarom geen ‘novel foods’ (herinner evenwel dat het THC-gehalte in deze producten nooit meer dan 0,2% mag bedragen).
In Januari 2019 verduidelijkte de Europese Commissie dat CBD en extracten van CBD als ‘novel foods’ dienen te worden beschouwd, aangezien een geschiedenis van veilig gebruik (nog) niet is aangetoond. Op basis hiervan heeft de Europese Commissie haar lijst aangepast, waardoor deze producten niet langer in de handel mogen worden gebracht als voedingsmiddel zonder voorafgaande markttoelating.
De ‘novel food’-status geldt zowel voor het CBD-extract als dusdanig (i.e. extracten van de plant en plantendelen zoals de stengel, bladeren of bloemen) alsook voor producten waaraan dit extract wordt toegevoegd als ingrediënt, ongeacht het type extract (bv. warm/koud). Ook synthetisch verkregen CBD valt hieronder.
Het verhandelen van de hogergenoemde CBD-houdende producten of voedingsmiddelen vereist dus een markttoelating. Tot op heden werd er (nog) geen markttoelating verleend voor enig voedingsmiddel dat CBD of extracten van CBD bevat.
Cannabis Pharma
Vooraleer een ‘novel food’ binnen de EU in de handel mag worden gebracht, moet eerst een aanvraag ingediend worden bij de Europese Commissie, waarna de aanvraag onderworpen wordt aan een wetenschappelijke evaluatie door de European Food Safety Authority (EFSA). Op basis hiervan zal al dan niet een toelating worden verleend.
Momenteel is er (slechts) één aanvraag voor de toelating van een CBD-voedingssupplement in behandeling. Cannabis Pharma heeft een dossier ingediend waarbij zij de veiligheid van het gebruik van CBD in voedingssupplementen voor volwassenen – met een dagelijkse inname tot 130 mg of 1,86 mg/kg lichaamsgewicht – tracht aan te tonen.
De beslissing wordt nog voor het jaareinde verwacht.
Een positieve beslissing op deze aanvraag zou ook goed nieuws zijn voor andere marktdeelnemers. Aangezien de toelating een generiek karakter heeft, kunnen zij dan eveneens CBD-voedingssupplementen op de markt brengen op voorwaarde dat zij de specificaties en gebruikscondities die in de toelating zijn opgenomen respecteren.
Transitieperiode
Zoals hierboven al werd aangehaald, impliceert de nieuwe classificatie als ‘novel food’ dat de verkoop van voedingsmiddelen en voedingssupplementen die CBD bevatten, in principe aan banden wordt gelegd.
Het zal echter niemand ontgaan dat er vandaag reeds een groot aantal producten op basis van CBD vrij in de handel te verkrijgen is.
De verordening voorziet daarom in een overgangsregeling: voedingsmiddelen die CBD bevatten én die voor 1 januari 2018 rechtmatig in de handel waren, mogen voorlopig verder in de handel blijven, mits ze voor 2 januari 2020 een vergunningsaanvraag indienen.
Status in België
België hanteert een zeer streng beleid.
Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) heeft recent verduidelijkt dat de productie en het in de handel brengen van voedingsmiddelen die cannabis en extracten van de cannabisplant bevatten verboden is.
Cannabis sativa L. staat immers op lijst 1 van “Gevaarlijke planten die niet als of in voedingsmiddelen mogen gebruikt worden” in de bijlage bij het Koninklijk Besluit van 29 augustus 1997 betreffende de fabricage van en de handel in voedingsmiddelen die uit planten of uit plantenbereidingen samengesteld zijn of deze bevatten (het ‘Plantenbesluit’). Deze bepalingen gelden ook voor de hennepplant met een THC-gehalte lager of gelijk aan 0,2%.
Bijgevolg zijn producten op basis van cannabis verboden op de Belgische markt, tenzij een afwijking of derogatie wordt bekomen bij de dienst voedingsmiddelen van het FAVV. Individuele derogaties kunnen gevraagd worden mits er geen risico bestaat voor de volksgezondheid en onder specifieke voorwaarden die vastgelegd zijn in het Plantenbesluit. Zo’n beoordeling gebeurt geval per geval.
De derogaties bevatten een gedetailleerde beschrijving van het product met lotnummers waarvoor de derogatie werd verleend. De lotnummers moeten op het etiket van de producten worden vermeld evenals de vermelding “zonder THC/THC-vrij”. Er bestaat geen algemene derogatie voor een verkooppunt of voor een gamma van producten.
De soorten producten die in 2018 een derogatie hebben verkregen, zijn bv. hennepzaden, hennepoliën, hennepmeel en afgeleide producten, zoals koekjes op basis van hennepmeel, henneplimonade of -bier.
Afwijkingen worden echter niet toegekend voor de consumptie van bladeren en bloemen van de cannabisplant onder de vorm van infusies of theeën.
Voor ‘novel foods’ zijn geen nationale derogaties mogelijk. Aangezien CBD wordt beschouwd als ‘novel food’, is het FAVV van oordeel dat een Europese ‘novel food’ markttoelating vereist is.
CORBUS ADVOCATEN specialiseert zich in alle juridische facetten van de steeds groeiende markt inzake legale teelt en distributie van cannabis en afgeleide producten.
Voor meer informatie over dit onderwerp kan u steeds contact opnemen met Anton Buntinx.
Co-auteur: Leander Buyle (advocaat, balie Antwerpen)