De sociale partners hebben in de Nationale Arbeidsraad (NAR) een collectieve arbeidsovereenkomst ondertekend die de rechten van werknemers preciseert bij een overname van hun bedrijf in een gerechtelijke reorganisatie door overdracht onder gerechtelijk gezag.
Deze CAO nr. 102 wordt geflankeerd door de CAO nr. 5quater. Die zorgt ervoor dat de positie van de leden van de syndicale afvaardiging gewaarborgd blijft tijdens de reorganisatie.
De rechten die de nieuwe werkgever moet garanderen, komen slechts summier aan bod in de wet over de continuïteit van de ondernemingen. En dat leidde geregeld tot conflicten. De vakbonden willen niet dat het personeelsbestand zomaar inkrimpt, en de werkgevers vinden dat de overnemer de kans moet krijgen om het bedrijf gezond te maken, zonder op een faillissement te mikken.
Gelukkig heeft de wetgever de sociale partners in de NAR de bevoegdheid gegeven om de materie verder uit te werken. Dat is nu gebeurd in de CAO nr. 102 die kan afwijken van de wet. Maar de wettelijke regeling blijft wel van kracht tot die overeenkomst bekrachtigd is door de Koning.
Bovendien zal de regeling pas in werking treden op het moment dat de wetgever de aanpassingen doorgevoerd heeft die de sociale partners voorstellen in hun advies nr. 1.779. Op die manier wordt de rechtsfiguur van de overdracht onder gerechtelijk gezag opgenomen in het hele arbeidsrecht. De CAO is gesloten voor onbepaalde duur.
De CAO nr. 102 bepaalt dat de overnemer in principe de rechten en de verplichtingen overneemt die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomsten van de overgenomen werknemers die bestaan op het tijdstip van de overdracht onder gerechtelijk gezag. Dit gebeurt automatisch voor zover de overnemer op de hoogte is van die rechten en plichten.
Maar de partijen zijn natuurlijk vrij om in onderling akkoord de arbeidsvoorwaarden te wijzigen, voor zover ze binnen het kader van de nieuwe regeling blijven. Dat kan collectief of individueel gebeuren. En sommige uitkeringen zoals de invaliditeitsuitkeringen vallen sowieso niet onder het principe van de overgang van rechten.
De overnemer heeft het recht om de werknemers te selecteren, maar hij moet dat doen op basis van technische, economische of organisatorische criteria. En de verhouding tussen de overgenomen werknemers en hun vertegenwoordigers moet gerespecteerd blijven na de overdracht, zo niet is er sprake van verboden differentiatie. Het gaat om een weerlegbaar vermoeden.
De nieuwe CAO regelt de informatieverstrekking voor het geval er geen werknemersvertegenwoordigers zijn in de onderneming. De werknemers moeten vooraf op de hoogte gebracht worden van de overdracht. Ze moeten het tijdstip van de overdracht, de achterliggende redenen, de sociale gevolgen ? kennen. Dit is extra informatie, want de bestaande informatie- en consultatieverplichtingen blijven bestaan.
Ook de kandidaat-overnemer heeft recht op informatie. Hij kan de situatie pas correct inschatten wanneer hij voldoende gegevens heeft over de rechten en plichten die hij overneemt, over de opeisbare schulden uit de arbeidsovereenkomsten van de werknemers die hij overneemt, en over de vorderingen die deze werknemers ingesteld hebben. De werknemers die overgenomen zullen worden, krijgen die informatie ook. En ze kunnen die betwisten.
De schuldenaar of de gerechtsmandataris en de kandidaat-overnemer sluiten een overeenkomst van voorgenomen overdracht af. De nieuwe CAO legt de minimale inhoud vast. De tekst bevat lijsten van de overgenomen werknemers, van de schulden en vorderingen, van de overgedragen rechten en plichten, en van de eventuele wijzigingen aan die rechten en plichten. Ook eventuele individuele betwistingen en het voorgestelde tijdstip van overdracht worden vermeld.
De datum van overdracht is de datum in het vonnis van de rechtbank van koophandel dat de overdracht toestaat. De rechtbank kijkt hiervoor naar de datum in de overeenkomst van voorgenomen overdracht. Hij moet overeenstemmen met de datum van effectieve overdracht. Die vaste datum is belangrijk voor een mogelijke tegemoetkoming van het Sluitingsfonds.
De overeenkomst van overdracht kan gehomologeerd worden door de arbeidsrechtbank, voor zover ze betrekking heeft op de rechten van de over te nemen werknemers.
De schuldvorderingen van de niet-overgenomen werknemers blijven zoals voorheen ten laste van de schuldenaar, met een waarborg van het Sluitingsfonds. De nieuwe regeling behandelt uitsluitend de schuldvorderingen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomsten van de overgenomen werknemers.
Het moment van opeisbaarheid is bepalend. Dat kan vóór of tijdens de procedure van gerechtelijke re reorganisatie zijn, of na de overdracht.
De CAO nr. 5 van 24 mei 1971 bevat beschermingsregels voor de leden van de syndicale afvaardiging bij een overgang van een onderneming of van een gedeelte van een de onderneming via overeenkomst. Ook de voortzetting van hun mandaat komt aan bod.
Het is logisch dat deze regels ook van toepassing zijn bij een wijziging van werkgever door een overdracht onder gerechtelijk gezag. Dus breidt een nieuwe CAO nr. 5quater het toepassingsgebied van de bestaande CAO uit. Hij treedt samen met de CAO nr. 102 in werking.
Bron: Collectieve arbeidsovereenkomst nr 102 van 5 oktober 2011 betreffende het behoud van de rechten van de werknemers bij wijziging van werkgever ten gevolge van een gerechtelijke reorganisatie door overdracht onder gerechtelijk gezag
Bron: Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5quater van 5 oktober 2011 tot wijziging van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5 van 24 mei 1971 betreffende het statuut van de syndicale afvaardigingen van het personeel der ondernemingen
Zie ook:
Wet van 31 januari 2009 betreffende de continuïteit van de ondernemingen, BS 9 februari 2009