De illegale tewerkstelling van derdelanders wordt harder aangepakt. Vanaf 4 maart 2013 zijn werkgevers verplicht om na te gaan of de derdelander die ze willen aannemen een geldige verblijfstitel heeft. Bedrijven die betrapt worden op illegale tewerkstelling, moeten het nog verschuldigde loon en de bijhorende sociale bijdragen en belastingen betalen. Verder komt er een nieuw systeem van hoofdelijke aansprakelijkheid in geval van onderaanneming en wordt het makkelijker om klacht in te dienen.
Vanaf 4 maart moet een werkgever die een derdelander (niet-Europeaan) wil tewerkstellen, vooraf nagaan of die wel degelijk over een geldige verblijfsvergunning (of een andere verblijfsmachtiging) beschikt. Daarnaast moet hij, minstens voor de duur van de tewerkstelling, een afschrift of de gegevens van die vergunning of machtiging beschikbaar houden voor de inspectiediensten. Tot slot is hij ook verplicht om de in- en uitdiensttreding van de derdelander aan te geven.
Wie deze verplichtingen niet naleeft of weet dat de voorgelegde verblijfsvergunning vervalst is, riskeert een sanctie van niveau 4: een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en een strafrechtelijke geldboete van 600 tot 6.000 euro (of één van deze straffen) of een administratieve geldboete van 300 tot 3.000 euro (x de opdeciemen). De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.
Naast een sanctie van niveau 4, kan de rechter de veroordeelde ook verbieden om, gedurende een periode van één maand tot 3 jaar, zelf of via een tussenpersoon, de onderneming of inrichting waar de inbreuk werd begaan geheel of gedeeltelijk uit te baten of er in dienst te worden genomen. Hij kan de inrichting ook doen sluiten voor maximum 3 jaar. Deze bijzondere strafsancties gelden al langer in geval van illegale tewerkstelling van vreemdelingen en blijven ongewijzigd van toepassing. Zo blijft een werkgever ook hoofdelijk aansprakelijk voor de kosten van de repatriëring, de huisvesting, het verblijf en de gezondheidszorg van de illegale derdelander en zijn gezin.
Werkgevers die betrapt worden op het tewerkstellen van illegale derdelanders, zijn nu ook verplicht om het volledige loon dat nog verschuldigd is voor het geleverde werk uit te betalen. Dit loon is gelijkwaardig aan het loon dat aan een wettelijk tewerkgestelde werknemer in een vergelijkbare arbeidsverhouding zou moeten worden betaald. Wanneer de werkgever het adres en de bankgegevens van de derdelander niet kent, dan stort hij het loon aan de Deposito- en Consignatiekas. Die bewaart het geld gedurende 30 jaar.
Daarnaast betalen de werkgevers ook sociale zekerheidsbijdragen en belastingen op het nog verschuldigde loon, met inbegrip van boetes wegens achterstallige betalingen en eventuele administratieve boetes. Verder draagt de werkgever ook de kosten van de verzending van het nog verschuldigde loon naar het land waarnaar de illegaal tewerkgestelde derdelander werd teruggestuurd of is teruggekeerd.
Er komt een nieuw systeem van hoofdelijke aansprakelijkheid dat zowel geldt voor de oorspronkelijke opdrachtgever als voor de aannemers die deel uitmaken van een keten van onderaannemers.
1/ Hoofdelijke aansprakelijkheid aannemers
De opdrachtgever heeft een overeenkomst gesloten met een aannemer die zelf beroep doet op één onderaannemer: de aannemer is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon dat de onderaannemer nog verschuldigd is aan de illegaal tewerkgestelde derdelander.
De opdrachtgever heeft een overeenkomst gesloten met een aannemer die beroep doet op een onderaannemer die ook op zijn beurt een onderaannemer heeft aangesproken (eventueel nog gevolgd door andere onderaannemers): de intermediaire aannemer (de voorlaatste onderaannemer in de keten) is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon dat de tewerkstellende onderaannemer nog verschuldigd is aan de illegaal tewerkgestelde derdelander.
De aansprakelijkheidsregeling geldt niet wanneer de aannemer (situatie 1) of de intermediaire aannemer (situatie 2) een schriftelijke verklaring kregen van hun onderaannemer waarin die bevestigd dat hij geen illegale derdelanders tewerkstelt. Om te vermijden dat zo’n verklaring hen volledig ontheft van aansprakelijkheid, wordt toch voorzien in een hoofdelijke aansprakelijkheid die geldt voor de periode vanaf wanneer de aannemer of intermediaire aannemer op de hoogte was van de illegale tewerkstelling.
2/ Onrechtstreekse onderaannemer
In geval van een keten van onderaannemers zijn de hoofdaannemer en intermediaire aannemer die op de hoogte zijn van het feit dat hun onrechtstreekse onderaannemer illegale derdelanders tewerkstelt hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de lonen die de onrechtstreekse onderaannemer nog verschuldigd is aan de illegaal tewerkgestelde derdelanders. Zij het alleen vanaf het ogenblik dat ze kennis kregen van de illegale tewerkstelling.
3/ Opdrachtgever
De opdrachtgever is ook hoofdelijk aansprakelijk als hij weet dat zijn aannemer of de daaropvolgende rechtstreeks of onrechtstreekse onderaannemers één of meer derdelanders illegaal tewerkstelt. Die geldt niet voor opdrachtgevers die als natuurlijke persoon activiteiten voor privédoeleinden laat uitvoeren.
4/ Sanctie voor hoofdelijk aansprakelijke
Als de hoofdelijke aansprakelijke het loon niet betaald, riskeert hij een sanctie van niveau 2. Die kan in bepaalde gevallen oplopen tot een sanctie van niveau 4.
De representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties uit de private sector, de representatieve vakorganisaties uit de publieke sector en het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding kunnen in rechte optreden in geschillen. En dit zonder machtiging van de betrokken illegaal tewerkgestelde derdelander. Dat geldt ook voor instellingen van openbaar nut en verenigingen die door de Koning zijn aangeduid.
De betrokken derdelander kan ook zelf optreden, zich bij de vordering aansluiten of in het geding tussenkomen. Derdelanders helpen bij het indienen van een klacht wordt niet beschouwd als hulpverlening bij illegaal verblijf en is dus niet strafbaar.
De maatregelen komen er op vraag van Europa. Die voert via richtlijn 2009/52 een algemeen verbod in op de tewerkstelling van derdelanders die geen verblijfsvergunning hebben in de EU. Met de wet van 11 februari 2013 schikt ons land zich naar de minimumverplichtingen voor werkgevers, de minimumnormen voor bestraffing en de klachtenprocedure.
De wet van 11 februari 2013 treedt in werking op 4 maart 2013, 10 dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad.
Bron: Wet van 11 februari 2013 tot vaststelling van sancties en maatregelen voor werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen, BS 22 februari 2013.
Zie ook
Wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, BS 21 mei 1999. ln 30511 Sociaal Strafwetboek .
Wetsontwerp tot vaststelling van sancties en maatregelen voor werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen, Parl. St. Kamer 2012, nr. 53K2466/001.
Persbericht van de ministerraad van 20 juli 2012, ?Tewerkstelling van werknemers die illegaal in België verblijven‘.
Richtlijn 2009/52 van het Europees Parlement en de Raad van 18 juni 2009 tot vaststelling van minimumnormen inzake sancties en maatregelen tegen werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen, Pb.L. 30 juni 2009, afl. L168/24.