Erfgerechtigden die een nalatenschap willen verwerpen of willen aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving moeten hun verklaring hierover voortaan afleggen voor de notaris, in een authentieke akte. De mogelijkheid om dat voor de griffie te doen wordt geschrapt.
Voortaan moet iedereen die een nalatenschap wil aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of een nalatenschap wil verwerpen zich wenden tot een notaris. Tot nu had de erfgerechtigde de keuze: een verklaring afleggen voor de notaris of een verklaring afleggen bij de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van de overledene.
De verklaring van verwerping of aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving moet in een authentieke akte worden opgenomen. Dat hoeft niet noodzakelijke een speciale akte te zijn, die enkel gaat over de verklaring. De verklaring kan dus gebeuren in elke authentieke akte, bv. in een akte van erfopvolging. In een en dezelfde akte kunnen trouwens ook de verklaringen van verschillende erfgenamen staan, zelfs als ze elk een andere erfkeuze uitoefenen.
Door opname in een authentieke akte, krijgt de verklaring een vaste dagtekening.
De verwerping en de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving moet binnen 15 dagen na de authentieke akte bekendgemaakt worden door een mededeling in het Belgisch Staatsblad. De notaris zorgt daarvoor, op kosten van de erfgerechtigde.
Die bekendmaking in het Staatsblad geldt alleen maar in een eerste fase. In een tweede fase wordt de publiciteit verzekerd door de verwerping of de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving te registreren in het centraal erfrechtregister. Wanneer die tweede fase start, is nog niet duidelijk. Wat wel vastligt is dat dit uiterlijk op 1 januari 2020 zal zijn.
Maar let wel op. Bij een aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving blijft – ook in de tweede fase, dus bij registratie in het centraal erfrechtregister – de bekendmaking in het Staatsblad verplicht. Schuldeisers en legatarissen hebben immers drie maanden de tijd – vanaf de registratie – om hun rechten te doen kennen. Om te vermijden dat schuldeisers individueel het centraal erfrechtregister moeten gaan consulteren, beslist de wetgever om de informatie over de regeling van de nalatenschap van hun schuldenaar vrij ter beschikking te stellen. Daarom moet de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving ook altijd nog bekend gemaakt worden in het Staatsblad.
In één geval zijn er geen kosten verbonden aan de verwerping van de nalatenschap. Die kosteloosheid geldt niet voor een aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving.
De verwerping is gratis wanneer de verwerper vermoedt dat het netto-actief van de nalatenschap niet hoger is dan 5.000 euro. Hij moet dat op eer verklaren in de akte. De drempel van 5.000 euro wordt om de drie jaar geïndexeerd.
Bij dergelijke kleine nalatenschappen is de erfgerechtigde vrijgesteld van de erelonen en kosten van de instrumenterende notaris voor de authentieke vaststelling van de verklaring van verwerping, de registratierechten voor de authentieke akte, het recht op geschriften en de kosten van publicatie in het Staatsblad.
Notarissen die akten tot verwerping van de nalatenschap kosteloos moeten verlijden, kunnen 100 euro recupereren bij het notarieel fonds. Dat kan alleen als de akte met de verwerping geen andere rechtshandelingen, verklaringen of vaststellingen bevat waarvoor wel een ereloon of salaris moet betaald worden.
De Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat richt een centraal erfrechtregister op. Daarin worden de notariële akten en attesten van erfopvolging geregistreerd. En de akten met de verklaringen van verwerping of aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving.
In datzelfde register komen ook de Europese erfrechtverklaringen. Ook de correcties, wijzigingen en intrekkingen worden er geregistreerd.
De toegang tot het centraal erfrechtregister is gratis. Een KB zal nog vastleggen welke gegevens precies in het register moeten komen en hoe dat gebeurt. Het legt ook nog de toegangsregels vast. Een KB kan ook nog andere akten aanduiden die in het erfrechtregister moeten komen.
De nieuwe regels omtrent de tussenkomst van de notaris en de bekendmaking in het Staatsblad zijn in werking getreden op 3 augustus 2017. Zij gelden voor alle verklaringen die vanaf 3 augustus worden afgelegd, ongeacht het moment waarop de nalatenschap is opengevallen;
De regels over de bekendmaking van de authentieke akte in het centraal erfrechtregister en over de oprichting van dat register treden in werking op de bij KB vastgelegde datum, en uiterlijk op 1 januari 2020.
Bron: Wet van 6 juli 2017 houdende vereenvoudiging, harmonisering, informatisering en modernisering van bepalingen van burgerlijke recht en van burgerlijk procesrecht alsook van het notariaat, en houdende diverse bepalingen inzake justitie, BS 24 juli 2017 (art. 107?123 Potpourri V)
Zie ook:
Burgerlijk Wetboek (art. 784, 793 en 892/1?892/8)
Gerechtelijk Wetboek (art. 1185)
W.Reg. (art. 161)
W. Taksen (art. 21)
Notariswet (art. 117)