Op 21 maart 2019 werd de “Wet tot wijziging van het Wetboek van Economisch Recht wat het misbruik van een aanmerkelijke machtspositie betreft” goedgekeurd in het Parlement.
Deze wet dient nog wel in het Belgisch Staatsblad te verschijnen,maar zal een belangrijk instrument worden voor bedrijven om zich te beschermen tegen misbruiken en oneerlijke marktpraktijken door leveranciers, klanten, of concurrerende bedrijven.
“Kmo’s en zelfstandigen zijn vaak afhankelijk van grote leveranciers of klanten en kunnen bij geschillen moeilijk tegen hen op. Met de nieuwe B2B-wetgeving zullen kleine ondernemingen over meer mogelijkheden beschikken om hun rechten af te dwingen. Daarnaast krijgt de Belgische Mededingingsautoriteit de bevoegdheid om op te treden tegen ondernemingen die hun economische dominantie misbruiken tegenover andere ondernemingen. De bedoeling is om het vlotte economische verkeer te beschermen en malafide ondernemingen makkelijker te kunnen aanpakken”, aldus de vice eerste minister Kris Peeters in zijn persbericht. De wet focust op 3 pijlers:
-een verbod op het misbruik maken van een positie van economische afhankelijkheid (nieuw artikel IV.2/1 van het Wetboek van Economisch recht – artikel 4 van de nieuwe wet);
-een zwarte lijst van, een grijze lijst van en een algemene norm voor onrechtmatige bedingen in een B2B context (nieuw artikel VI.91/2 e.v. van het Wetboek van Economisch recht – artikel 15 e.v. van de nieuwe wet);
-nieuwe regels rond oneerlijke marktpraktijken tussen ondernemingen (nieuw artikel VI.103/1 e.v. van het Wetboek van Economisch Recht – art. 25 e.v. van de nieuwe wet).
We lichten hieronder de belangrijkste bepalingen toe.
1e pijler: misbruik economische afhankelijkheid
De nieuwe wet definieert “positie van economische afhankelijkheid” als « positie van onderworpenheid van een onderneming ten aanzien van één of meerdere andere ondernemingen gekenmerkt door de afwezigheid van een redelijk equivalent alternatief, beschikbaar binnen een redelijke termijn, en onder redelijke voorwaarden en kosten, die deze of elk van deze ondernemingen toelaten om prestaties of voorwaarden op te leggen die niet kunnen verkregen worden in normale marktomstandigheden« .
Volgens de nieuwe wet kan er sprake zijn van misbruik in de volgende situaties:
– de weigering van een verkoop, een aankoop of van andere transactievoorwaarden;
– het rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan- of verkoopprijzen of van andere onbillijke contractuele voorwaarden;
– de beperking van de productie, de afzet of de technische ontwikkeling ten nadele van de verbruikers;
– de toepassing ten opzichte van economische partners van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige prestaties, waarmee hen nadeel wordt berokkenend bij de mededinging;
– het feit dat het sluiten van overeenkomsten afhankelijk wordt gesteld van de aanvaarding door de economische partners van bijkomende prestaties, die naar hun aard of volgens het handelsgebruik geen verband houden met het onderwerp van deze overeenkomsten.
Sanctie: De Belgische Mededingingsautoriteit kan, ambtshalve of na een klacht, een sanctioneren met geldboetes tot 2% van de omzet van de betrokken onderneming, en met dwangsommen tot 2% van de gemiddelde dagelijkse omzet per dag vertraging in geval van niet-naleving van een beslissing van de Belgische Mededingingsautoriteit. Dit laat onverlet de mogelijkheid om het misbruik aanhangig te maken voor de ondernemingsrechtbank (vordering tot staken, schadevergoeding, nietigverklaring,…).
Inwerkingtreding: op de eerste dag van de dertiende maand die volgt op de maand van publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad.
2e pijler: Onrechtmatige contractuele bedingen
Consumenten werden al langer beschermd in hun relaties met ondernemingen, maar er bestond nog geen vergelijkbare bescherming voor overeenkomsten tussen ondernemingen onderling. De nieuwe wet voorziet nu dat in een B2B omgeving een contractueel beding onrechtmatig en verboden is wanneer het, al dan niet in samenhang met andere bedingen, een kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van de partijen.
De contractuele bedingen werden opgenomen in twee lijsten: – bedingen op de zwarte lijst zijn zonder verdere beoordeling onrechtmatig en verboden.- bedingen die in die grijze lijst zijn opgenomen, worden vermoed onrechtmatig en verboden te zijn, maar het tegenbewijs kan worden geleverd.
Op de zwarte lijst staan bedingen die ertoe strekken:- te voorzien in een onherroepelijke verbintenis van de andere partij terwijl de uitvoering van de prestaties van de onderneming onderworpen is aan een voorwaarde waarvan de verwezenlijking uitsluitend afhankelijk is van haar wil;- de onderneming het eenzijdige recht te geven om een of ander beding van de overeenkomst te interpreteren;- in geval van betwisting, de andere partij te doen afzien van elk middel van verhaal tegen de onderneming; of op onweerlegbare wijze de kennisname of de aanvaarding van de andere partij vast te stellen met bedingen waarvan deze niet daadwerkelijk kennis heeft kunnen nemen vóór het sluiten van de overeenkomst.
De grijze lijst bevat bedingen die ertoe strekken:- de onderneming het recht te verlenen om zonder geldige reden de prijs, de kenmerken of de voorwaarden van de overeenkomst eenzijdig te wijzigen;- een overeenkomst van bepaalde duur stilzwijgend te verlengen of te vernieuwen, zonder opgave van een redelijke opzegtermijn;- zonder tegenprestatie het economische risico op een partij leggen indien die normaliter op de andere onderneming of op een andere partij bij de overeenkomst rust;- op ongepaste wijze de wettelijke rechten van een partij uit te sluiten of te beperken in geval van volledige of gedeelde wanprestatie of gebrekkige uitvoering door de andere onderneming van een van haar contractuele verplichtingen;- onverminderd artikel 1184 van het Burgerlijk Wetboek, de partijen te verbinden zonder opgave van een redelijke opzegtermijn;- de onderneming te ontslaan van haar aansprakelijkheid voor haar opzet, haar zware fout of voor die van haar aangestelden of, behoudens overmacht, voor de niet-uitvoering van de essentiële verbintenissen die het voorwerp van de overeenkomst uitmaken;- de bewijsmiddelen waarop de andere partij een beroep kan doen te beperken; ofin geval van niet-uitvoering of vertraging in de uitvoering van de verbintenissen van de andere partij, schadevergoedingsbedragen vast te stellen die kennelijk niet evenredig zijn aan het nadeel dat door de onderneming kan worden geleden.
De regels inzake de onrechtmatige bedingen zijn niet van toepassing op financiële diensten en op overheidsopdrachten, maar bepaalde wetsbepalingen kunnen wel van toepassing worden verklaard door een later koninklijk besluit.
Inwerkingtreding: op de eerste dag van de negentiende maand die volgt op deze waarin de wet in het Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt, maar alleen voor de overeenkomsten gesloten, hernieuwd of gewijzigd na die datum van inwerkingtreding. De nieuwe bepalingen zijn bijgevolg niet van toepassing op de overeenkomsten die nog lopen op de datum van inwerkingtreding.
3e pijler: oneerlijke marktpraktijken
Ook hier bestond al wetgeving die consumenten beschermt tegen misleidende en agressieve handelspraktijken. De nieuwe wet beschermt nu ook de ondernemingen en voorziet in specifieke regels voor zowel misleidende als agressieve marktpraktijken die zich kunnen zich voordoen in alle fases van het leven van een overeenkomst: bij onderhandelingen, bij de uitvoering van contractuele verbintenissen en bij de beëindiging.
De nieuwe regels worden uitvoerig weergegeven in de nieuwe artikelen VI.105-105/1 WER, VI.109/1-VI.109/2 WER.
Zo bijvoorbeeld: misleidende informatie omtrent de voornaamste kenmerken van een product, omtrent wat de onderneming belooft, omtrent de prijs of hoe de prijs is samengesteld etc., essentiële informatie weglaten, door intimidatie, dwang, ongepaste beïnvloeding een andere ondernemingen beperken in haar keuzevrijheid en haar tot een besluit dwingen dat ze anders nooit had genomen,…
Inwerkingtreding: op de eerste dag van de vierde maand die volgt op de maand van publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad.
Mocht u over dit alles vragen vragen hebben, aarzel niet ons te contacteren.
Corbus Advocaten cvba